Νεκροί πρόσφυγες άγνωστων στοιχείων στη Μεσόγειο: κάτι περισσότερο από αριθμοί

Ένα απέραντο πλην όμως πένθιμο γαλάζιο: Μόνο την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2019 και σε μια χρονική φάση που οι μεταναστευτικές ροές βρίσκονται αναλογικά μάλλον σε ύφεση, περισσότεροι από 400 μετανάστες και πρόσφυγες χάθηκαν στη Μεσόγειο. Η πιο φονική χρονιά ήταν το 2015 οπότε καταγράφηκαν πάνω από 3.700 πνιγμένοι κι αγνοούμενοι, ενώ πέρσι ο αριθμός τους ανήλθε στα 2.277 άτομα. Από αυτά, τα 174 αγνοούνται στο Αιγαίο ενώ μόνο στην Ελλάδα πάνω από 1.000 σοροί μεταναστών παραμένουν χωρίς να έχουν αναγνωριστεί την τελευταία εικοσαετία, ανάμεσά τους και μωρά παιδιά.   Μοναδική υπενθύμιση του περάσματός τους από αυτή τη ζωή, κάποια προχειροφτιαγμένα μνήματα σε ακριτικά νησιά με «στολίδι» τους μια μικρή μαρμάρινη επιτύμβια πλάκα που συνήθως δεν αναφέρει καν το όνομα ή την εθνικότητα των αποδημησάντων παρά την ηλικία, την ημερομηνία ανεύρεσης και κάποιο νούμερο, συχνά μαζί με κάποιον αριθμό πρωτοκόλλου που αντιστοιχεί σε δείγμα DNA για την περίπτωση αναζήτησής τους: «Άγνωστος άνδρας ετών 30, Νο4, 19/11/15, Άγνωστο αγόρι ετών 3, Νο15 Αρ. Πρ. 176, 29/10/15, Άγνωστο βρέφος κορίτσι 3 μηνών Νο26, Αρ. Πρ. 2019, 31/10/15» και πάει λέγοντας...
Στο νεκροταφείο του Αγίου Παντελεήμονα στη Μυτιλήνη, η ιατροδικαστική ομάδα της ICRC σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, βελτίωσε 85 τάφους προσφύγων και μεταναστών αγνώστων στοιχείων. Η ταυτοποίηση των νεκρών και η αξιοπρεπής ταφή τους αποτελεί, αν μη τι άλλο, μια στοιχειώδη αναγνώριση ότι οι εκλιπόντες ήταν ανθρώπινα όντα και όχι ανώνυμοι αριθμοί. Υπόψη δε ότι τα παραπάνω στοιχεία δεν περιλαμβάνουν τους αντίστοιχους νεκρούς και αγνοούμενους χερσαίων περασμάτων όπως του Έβρου, οι οποίοι υπολογίζονται σε χίλια άτομα την τελευταία δεκαετία στην ελληνική πλευρά.  

Η ταυτοποίηση αποτελεί μια δύσκολη, σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία. Οι Ελληνικές αρχές, με την στήριξη της ICRC, έχουν ταυτοποιήσει 25 νεκρούς μετανάστες μέσω αναλύσεων γενετικού υλικού, ενώ η ICRC εργάζεται σε 296 νέες υποθέσεις αγνοούμενων μεταναστών. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Μετά την «αποφράδα» χρονιά του 2015 η ICRC ξεκίνησε να συνεργάζεται στενά με τις εγχώριες Αρχές για την ταυτοποίηση των ανώνυμων θυμάτων καθώς επίσης για τη στήριξη των οικογενειών τους σε μια προσπάθεια να ονοματιστεί τουλάχιστον η τεράστια αυτή ανθρωπιστική τραγωδία που δεν λέει να τελειώσει καθώς ούτε οι αιτίες που την προκαλούν έχουν εκλείψει, ούτε η θανατοπολιτική των ισχυρών που ορίζουν αυθαίρετα αν, ποιοι και πόσοι αξίζουν μια καλύτερη μοίρα έχει αναθεωρηθεί. Η ICRC έχει λάβει μέχρι σήμερα περισσότερα από 340 αιτήματα αναζήτησης προσφύγων και μεταναστών που χάθηκαν σε διάφορα ναυάγια στο Αιγαίο από τους οικείους των εκλιπόντων. Σχεδόν οι μισές από αυτές τις περιπτώσεις αφορούν παιδιά...   Πρόκειται βέβαια για μια δύσκολη, σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία. Έχουν ως τώρα ταυτοποιηθεί 25 νεκροί μέσω αναλύσεων γενετικού υλικού, ενώ την Επιτροπή απασχολούν αυτή την περίοδο 296 νέες υποθέσεις αγνοούμενων. Ο σεβασμός στον νεκρό και η ενημέρωση της οικογένειάς του συνιστούν στοιχειώδεις πράξεις ανθρωπισμού από αρχαιοτάτων χρόνων. Με αυτό το σκεπτικό η ICRC έχει παράλληλα εκπαιδεύσει εκατοντάδες στελέχη του λιμενικού σε θέματα ορθής διαχείρισης και ταυτοποίησης όσων μεταναστών δεν τα κατάφεραν.  

Μια από τις συνέπειες της μετανάστευσης είναι να χωρίζονται οι οικογένειες και τα παιδιά να χάνουν την επικοινωνία με τις οικογένειές τους. Το Διεθνές Κίνημα του Ερυθρού Σταυρού εργάζεται για να φέρει πάλι σε επαφή τους μετανάστες με τις οικογένειές τους. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)

Στο πλαίσιο αυτής της δραστηριοποίησης και επειδή καμιά αδικοχαμένη ζωή δεν είναι ανάξια μνημόνευσης, η ICRC δίνει σήμερα το «παρών» στη Βουλή των Ελλήνων (Αίθουσα Γερουσίας, 16:00) όπου στο πλαίσιο της ειδικής συνεδρίασης της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, τα μέλη της αρμόδιας επιτροπής –ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι ανθρωπιστικών οργανώσεων και ειδικοί επιστήμονες– θα συζητήσουν τρόπους βελτίωσης της διαχείρισης των μη ταυτοποιημένων σορών νεκρών μεταναστών και της καταγραφής των αγνοουμένων.   Μετά τη συζήτηση εγκαινιάζεται μια δυνατή φωτογραφική έκθεση στον χώρο έξω από την εν λόγω αίθουσα με τίτλο «Κάτι περισσότερο από αριθμοί» σε μια απόπειρα οπτικοποίησης αυτής της μέχρι πρόσφατα «αόρατης»  όχι μόνο ανθρωπιστικής αλλά και πολιτισμικής τραγωδίας, η οποία θα είναι ανοικτή για το κοινό και θα διαρκέσει μέχρι τις 15/5. 

Η Σεσίλια είναι 62 ετών και ζει στη Βόρεια Ουγκάντα. Οι 3 γιοι της αγνοούνται από το 1996 και ποτέ δεν έμαθε τι τους έχει συμβεί. Έκτοτε ζει με την απουσία τους. Φωτο: ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Η 25χρονη Alice εγκατέλειψε το Κονγκό και βρίσκεται εδώ και 7 μήνες στο κέντρο φιλοξενίας της Μόριας. Άφησε πίσω την ηλικιωμένη μητέρα της και τον γιο της. Κατάφερε να μιλήσει μαζί τους, αφού είχε ήδη περάσει ένας χρόνος χωρίς να έχει νέα τους. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Ένα μικρό αγόρι στο κέντρο φιλοξενίας της Μόριας στη Λέσβο κρύβεται στη σκηνή του. Πολλά παιδιά μεταναστεύουν χωρίς τις οικογένειες τους. Τα περισσότερα προέρχονται από χώρες που έχουν πόλεμο, όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Τα στοιχεία της ICRC δείχνουν ότι περισσότερα από 300 άτομα αγνοούνται σε διάφορα ναυάγια στο Αιγαίο από το 2015. Σχεδόν οι μισές από αυτές τις περιπτώσεις (45%) αφορούν παιδιά. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Ο σεβασμός στον νεκρό και η ενημέρωση της οικογένειάς του είναι πράξεις ανθρωπισμού. Από το 2015 μέχρι σήμερα, η ICRC έχει εκπαιδεύσει περισσότερα από 900 στελέχη του Λιμενικού Σώματος στο Βόρειο Αιγαίο, τα Δωδεκάνησα, την Κρήτη, την Αττική, την Πελοπόννησο, την Ήπειρο και τα νησιά του Ιονίου, σε θέματα ορθής διαχείρισης και ταυτοποίησης νεκρών μεταναστών. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Όταν οι άνθρωποι αγνοούνται, οι οικογένειες μένουν μόνο με τις αναμνήσεις. Για κάθε μετανάστη που χάνεται στο ταξίδι για μια καλύτερη ζωή, ένας πατέρας, μια μητέρα, ίσως ένα παιδί κάπου τον περιμένουν. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων που αγνοούνται εξαιτίας ένοπλων συρράξεων, μετανάστευσης ή φυσικών καταστροφών. Όμως οι επιπτώσεις της εξαφάνισής τους στις οικογένειες, αλλά και στις κοινότητές τους, αποτελεί σοβαρό ανθρωπιστικό ζήτημα. Οφείλουμε να αναζητήσουμε τις απαντήσεις. Εδώ και 100 χρόνια, η ICRC υπερασπίζεται το δικαίωμα των οικογενειών να ενημερωθούν. Το να μάθουμε τι έχει συμβεί στους ανθρώπους που αγνοούνται, είναι πράξη ανθρωπισμού. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Για τους μετανάστες, o ποταμός Έβρος είναι ένα σημαντικό ορόσημο. Όμως, το ποτάμι κρύβει πολλούς κινδύνους. Από το 2010 μέχρι σήμερα πάνω από 350 σοροί μεταναστών έχουν βρεθεί στην περιοχή. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Σκεφτείτε τι σημαίνει να επιβιώσεις από τον πόλεμο και να ανακαλύψεις ότι το παιδί σου αγνοείται. Αυτή είναι η πραγματικότητα για τη Ρόζα και χιλιάδες άλλες οικογένειες στο Νότιο Σουδάν. Η Ρόζα, με τη βοήθεια της ICRC, επανενώθηκε με τον 5χρονο γιο της Εμάνουελ, μετά από ένα χρόνο απουσίας του. Φωτο: ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Συχνά οι μετανάστες, καθώς επιχειρούν να φτάσουν στην Ευρώπη, χωρίζονται από τις οικογένειές τους. Το να μην ξέρεις που βρίσκονται οι αγαπημένοι σου και να μην μπορείς να έρθεις σε επαφή μαζί τους, είναι μια ανοιχτή πληγή. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Ο Πολ είναι από το Κονγκό. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα του, όταν δέχτηκε απειλές για τη ζωή του λόγω της πολιτικής του δράσης. Η απόφαση να φύγει ήταν από τις δυσκολότερες που έχει πάρει. Το να ζει χωριστά από τους δικούς του, χωρίς να γνωρίζει αν θα τους ξαναδεί, είναι σαν μια συνεχή τιμωρία. Με τη στήριξη της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού, επικοινώνησε ξανά με τη σύζυγό του στο Κονγκό. Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

«Τηλεφώνησα στον πατέρα μου στο Ιράκ και του είπα ότι βρίσκομαι στην Ελλάδα. Είχα πάρα πολύ καιρό να ακούσω τη φωνή του. Κλαίγαμε και οι δύο από χαρά». (Μαριάμ, Πρόσφυγας από το Ιράκ). Φωτο: Στυλιανός Παπαρδέλας/ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)  

Στη Βαγδάτη μητέρα και κόρη κρατούν τη φωτογραφία του αγνοούμενου συγγενή τους. Κανείς δεν πρέπει να ζει με τον πόνο του να μην γνωρίζει πού βρίσκεται η οικογένειά του. Και όμως για χιλιάδες ανθρώπους κάθε μέρα είναι μια συνεχής αναζήτηση των αγαπημένων τους. Φωτο: ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού)

Πηγή: LIFO - Θοδωρής Αντωνόπουλος

www.lifo.gr