ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Τα πουλιά της ελευθερίας άνοιξαν τα φτερά τους

Το περίτεχνο γλυπτό με 652 πουλιά - ένα για κάθε 1.000 πρόσφυγες που έφτασαν στο νησί στο διάστημα μεταξύ του Ιουλίου 2015 και του Νοεμβρίου 2018, εκτέθηκε πρώτα στο Επιμελητήριο Λέσβου, ήρθε στην Αθήνα, ενώ στις φιλοδοξίες των δημιουργών του είναι να εκτεθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στον ΟΗΕ.

Δεν χρειάστηκαν και πολλά. Μόνο άδεια μπουκάλια νερού και πολτοποιημένες εφημερίδες. Με αυτά τα ταπεινά υλικά για μισό χρόνο, 183 ημέρες για την ακρίβεια, 652 άνθρωποι από 14 εθνικότητες δούλεψαν πλάι πλάι με Ελληνες για να δημιουργήσουν τα πουλιά της ελευθερίας.

Μετά άφησαν τη φαντασία τους να δώσει χρώμα και πνοή στο έργο τους το οποίο εκτίθεται στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων μέχρι τις 15 Ιουλίου, για να μπορέσει όποιος θέλει να δει το αποτέλεσμα αυτής της συνύπαρξης σε μια διαφορετική έκθεση ομαδικής εγκατάστασης.

Η ιδέα

Την ιδέα είχε η Φερενίκη Τσαμπαρλή. Εκείνο το διάστημα έκανε το μεταπτυχιακό της στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Μυτιλήνη και έτυχε, όταν βρισκόταν σε ένα εκπαιδευτικό ταξίδι, πέρσι τον Απρίλιο να γίνει η κατάληψη διαμαρτυρίας των προσφύγων που ζούσαν στο κέντρο πρώτης υποδοχής της Μόριας: αφού περπάτησαν τα πέντε χιλιόμετρα μέχρι την κεντρική πλατεία Σαπφούς του νησιού, την κατέλαβαν για μερικές μέρες, με αίτημα να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής τους στο κέντρο και να επισπευστούν οι διαδικασίες χορήγησης των εγγράφων τους που θα τους επέτρεπαν να συνεχίσουν το ταξίδι τους στην Ευρώπη.

«Τότε διαπίστωσα ότι εκεί που οι ντόπιοι μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν μια αλληλέγγυα συμπεριφορά, δυσαρεστήθηκαν και άρχισαν να διαπληκτίζονται με τους πρόσφυγες. Με τη βοήθεια της απόστασης, καθώς δεν είχα συναισθηματική φόρτιση, παρατήρησα ότι και οι δύο αυτές “αντίπαλες” ομάδες τσακώνονταν για το ίδιο αίτημα: και οι πρόσφυγες ήθελαν να φύγουν και να πάνε εκεί που ήθελαν και οι ντόπιοι το ίδιο. Κληθήκαμε στο μεταπτυχιακό να κάνουμε ένα έργο τέχνης με κοινωνικό περιεχόμενο και τότε λέω, “θα τους φέρω να συνυπάρξουν στο ίδιο τραπέζι και θα τους βάλω να επικοινωνήσουν και να συνεργαστούν για να κατασκευάσουν ένα έργο τέχνης”» λέει στην «Εφ.Συν.».

Η πραγμάτωση

Και αυτό έκανε: ενημέρωσε και τις δύο ομάδες σε ένα ανοιχτό κάλεσμα με στόχο να γνωριστούν μεταξύ τους και να δουλέψουν μαζί για να διαμαρτυρηθούν για το ίδιο αίτημα και έτσι οργανώθηκαν τα εργαστήρια, που αποτελούσαν κάθε φορά 14 άτομα -επτά ντόπιοι και επτά φιλοξενούμενοι- τα οποία συναντιούνταν μία φορά για να κατασκευάσουν το γλυπτό, μετά το άφηναν να στεγνώσει και μετά, στη δεύτερη συνάντηση, ξαναέσμιγαν για να το ζωγραφίσουν.

Συναντήσεις στις οποίες συμμετείχαν από παιδιά πέντε χρόνων μέχρι ηλικιωμένοι και έφεραν ένα ειδικό βάρος, σπάζοντας τη ρουτίνα της αδράνειας, καθώς οι μετακινούμενοι πληθυσμοί σπανίως έχουν κάτι δημιουργικό να κάνουν στους ασφυκτικούς χώρους διαμονής τους όλο αυτό το χρονικό διάστημα μέχρι να εξεταστούν και να απαντηθούν τα αιτήματα ασύλου που έχουν υποβάλει.

Πώς πήγαν οι συναντήσεις; «Ενώ οι περισσότεροι δεν επικοινωνούσαν φραστικά, το εργαστήριο ξεχείλιζε από συναισθήματα. Ο ένας βοηθούσε τον άλλο, συνεννοούνταν με νοήματα και όταν ο ένας έβλεπε τη δυσκολία του άλλου τον βοηθούσε. Υπήρχε σύμπνοια στις συμπεριφορές των ανθρώπων. Και όσοι ήταν αρχικά αρνητικοί, ειδικά οι Ελληνες, άλλαξαν τελείως τη στάση τους απέναντι στους πρόσφυγες...».

Πολλές φορές οι άνθρωποι δεν ήξεραν πώς να χρωματίσουν το έργο τους και τότε «τους προτείναμε να χρησιμοποιήσουν γεωμετρικά σχήματα, αφενός επειδή είναι μια επιστήμη που έχει χρησιμοποιηθεί πολύ στην τέχνη σε όλο τον κόσμο και αφετέρου επειδή ως επιστήμη είναι αυτή που χωρίζει μέσω των ορίων και θέλαμε να δείξουμε ότι μέσω της τέχνης μπορεί να ενώνει. Ο καθένας ήξερε για ποιον λόγο συμμετέχει, αλληλεπιδρούσε, γνώριζε κάτι διαφορετικό και διαμαρτυρόταν γι’ αυτήν την κατάσταση...».

Οι συμβολισμοί

Ομως οι συμβολισμοί σε αυτήν την έκθεση δεν σταματούν εδώ: Στα εργαστήρια συμμετείχαν συνολικά 700 άτομα, μαζί με τους εθελοντές, και δημιουργήθηκαν ακριβώς 652 πουλιά: ένα πουλί για κάθε 1.000 πρόσφυγες που έφτασαν στο νησί στο διάστημα μεταξύ του Ιουλίου του 2015 και του Νοεμβρίου του 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Στο στήσιμο της έκθεσης, που επιμελήθηκε η ιστορικός τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη, ο μεγάλος όγκος των πουλιών είναι χωρισμένος σε 14 σμήνη, όσες και οι εθνικότητες που συμμετείχαν στη δράση, και βρίσκονται στο έδαφος με κλειστά φτερά. Μοιάζουν σαν να είναι στις χώρες τους όπου συνυπήρχαν ειρηνικά μέχρι που κάτι αναπάντεχο συμβαίνει και τρέπει τα σμήνη σε φυγή, στην προσφυγιά.

Και μπορεί μια άλλη ομάδα γλυπτών να τοποθετήθηκε σε στάση πορείας, σαν να σηκώνεται να πετάξει, όμως η πτήση τους δεν είναι προς την ελευθερία αλλά έχει κατεύθυνση που τα οδηγεί σε ένα τεράστιο κλουβί μέσα στο οποίο βρίσκονται στοιβαγμένα άλλα πουλιά - όπως και οι μισοί δημιουργοί τους βρέθηκαν εγκλωβισμένοι για μήνες στα hotspots, κάποια αιωρούνται και κάποια είναι στα κάγκελα προσπαθώντας να βγουν έξω. Κι έξω από το κλουβί υπάρχει ένα σμήνος με ανοιχτά φτερά που έχει καταφέρει να ξεσκλαβωθεί και πετάει ελεύθερο προς τον ουρανό.

Η διαδρομή

Η βιωματική εγκατάσταση «Τα πουλιά της ελευθερίας»-«The birds of freedom» είναι ένα συνεργατικό έργο τέχνης από το ερευνητικό πεδίο μιας διπλωματικής εργασίας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Εφαρμοσμένη Κλινική Κοινωνιολογία και Τέχνη» των Πανεπιστημίων Αιγαίου (Tμήμα Kοινωνιολογίας) και Δυτικής Μακεδονίας (Tμήμα Eφαρμοσμένων Tεχνών).

Στόχος είναι αυτό το μοντέλο βιωματικής συνύπαρξης να συνεχίσει τη διαδρομή του σαν μια εκπαιδευτική πρόταση είτε με πρόσφυγες είτε με άλλες ευάλωτες ομάδες, ώστε μέσω της κυκλικής οικονομίας, επαναχρησιμοποιώντας άχρηστα υλικά, να δημιουργούν χρηστικά ή διακοσμητικά αντικείμενα, εξασκώντας μια εργασία που θα τους επιτρέψει να ανεξαρτητοποιηθούν οικονομικά.

«Τα πουλιά της ελευθερίας», που μέχρι τις 15 τρέχοντος μπορούμε να δούμε στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, αρχικά εκτέθηκαν στο Επιμελητήριο Λέσβου, ενώ φιλοδοξούν να ανοίξουν τα φτερά τους για να εκτεθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στον ΟΗΕ.

ΠΗΓΗ: Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ - Ιωάννα Σωτήρχου

σχόλια