Στήνουν ευρωπαϊκό μηχανισμό fast track για τους πρόσφυγες

Διαδικασίες fast track για πρόσφυγες και μετανάστες προτείνει η συμφωνία που υπέγραψαν πριν από μερικές ημέρες οι Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Μάλτα, ευελπιστώντας ότι θα κινητοποιηθούν και άλλες χώρες της ΕΕ για να συμμετέχουν στο νέο εθελοντικό πρόγραμμα μετεγκατάστασης.

Η ΜΚΟ Statewatch που παρακολουθεί την εφαρμογή των κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες στην Ευρώπη ανακοίνωσε πως έχει στην κατοχή της την κοινή δήλωση των τεσσάρων κρατών. Σε αυτή γίνεται λόγος για έναν μηχανισμό που θα αξιολογεί τους διασωθέντες, θα πραγματοποιεί την μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο και θα στέλνει στις χώρες τους όσους δεν πληρούν τα κριτήρια ή δεν έχουν κάνει αίτηση για άσυλο σε ένα χρονικό διάστημα τεσσάρων εβδομάδων.

Σημειώνεται ότι την επόμενη εβδομάδα, κατά τη συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα υπάρξει προσέγγιση με στόχο να αυξηθούν οι χώρες που θα μετέχουν στο νέο πρόγραμμα.

Σύμφωνα με το κείμενο, τα κράτη – μέλη που θα δεχθούν να πάρουν αιτούντες άσυλο θα πρέπει να παράσχουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ενώ αναφέρεται ότι η ΕΕ θα παράσχει οικονομική, τεχνική και επιχειρησιακή βοήθεια.

Μερικά από τα πιο βασικά σημεία είναι το γεγονός πως δεν υπάρχει καμία αναφορά στη λέξη «πρόσφυγας» παρά μόνο «αιτών άσυλο», ενώ δίδεται σημαντική προτεραιότητα στις διαδικασίες επαναπατρισμού.

Ο μηχανισμός 

Σύμφωνα με το έγγραφο της συμφωνίας, οι συμμετέχοντες θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι τα άτομα που διασώζονται στη θάλασσα, αποβιβάζονται «σε ασφαλή τοποθεσία». Τα κράτη μέλη θα μπορούν να προσφέρουν κάποιο εναλλακτικό μέρος σε εθελοντική βάση. Εάν η επιχείρηση διάσωσης έχει πραγματοποιηθεί από κρατικό πλοίο η αποβίβαση θα πραγματοποιείται στη χώρα της οποίας της σημαία φέρει το σκάφος.

Μετά την αποβίβαση τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσφέρουν «άμεση μετεγκατάσταση σε λιγότερο από τέσσερις εβδομάδες», μια διαδικασία που θα συντονίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως, άλλωστε, συνέβαινε μέχρι πρόσφατα.

Στο κείμενο καταγράφεται ότι οι συμμετέχοντες θα πρέπει να έχουν προσφέρει τις απαραίτητες δεσμεύσεις για μετεγκατάσταση, όπως για την αξιολόγηση, την ιατρική παρακολούθηση και όλα τα σχετικά μέτρα που απαιτούνται.

Αυτό θα πρέπει να βασίζεται στις ισχύουσες διαδικασίες και στην πλήρη χρήση του EURODAC, της ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων για τους αιτούντες άσυλο, με την υποστήριξη των ευρωπαϊκών υπηρεσιών.

Ο μηχανισμός δεν θα λειτουργήσει για περισσότερο από έξι μήνες και μπορεί να ανανεωθεί, αν και θα μπορούσε να τερματιστεί σε περίπτωση που χρησιμοποιηθεί λανθασμένα από «κάποιον τρίτο», μία φράση που δεν έχει περαιτέρω επεξήγηση στο κείμενο.

Επιπλέον, εάν μέσα σε έξι μήνες ο αριθμός των ανθρώπων που θα μετεγκατασταθούν αυξηθεί «σημαντικά», θα ξεκινήσουν συζητήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια των οποίων ο μηχανισμός μπορεί να ανασταλεί».

Σκοτεινό σημείο οι επαναπατρισμοί

Ένα δεύτερο ιδιαίτερο στοιχείο είναι εκείνο των επαναπατρισμών, οι οποίοι μπαίνουν, πλέον σε απόλυτη προτεραιότητα.

Η άμεση επιστροφή μετά τις αποβιβάσεις, όπου είναι εφικτό, είναι μία από τις βασικές δεσμεύσεις που περιγράφονται στο κείμενο.

Αυτό φέρεται να υπονοεί πως η αξιολόγηση ορισμένων αιτούντων άσυλο θα πραγματοποιείται στη θάλασσα, μια ιδέα που είχε απορριφθεί στο παρελθόν ως παράνομη και ανέφικτη.

Στην παράγραφο 7 του κειμένου αναφέρεται ότι οι επαναπατρισμοί είναι προτεραιότητα, ενώ στο ίδιο σημείο τονίζεται ότι υποστηρικτικός ρόλος της Frontex και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στην «αποτελεσματική και γρήγορη επιστροφή όσων δεν δικαιούνται διεθνή προστασία εντός ΕΕ».

Ενθαρρύνεται, ακόμη, χρήση των κατάλληλων «ανταλλαγμάτων για να εξασφαλιστεί η απόλυτη συνεργασία των χωρών καταγωγής». Σημειώνεται, άλλωστε, ότι η χρήση εμπορικών πολιτικών προς χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ ώστε εκείνες να δεχθούν πίσω τους υπηκόους τους βρίσκεται εδώ και καιρό ψηλά στην ατζέντα.

Η Λιβύη είναι ασφαλής χώρα;

Κρίσιμο είναι και το γεγονός πως παρά το χάος που επικρατεί στη Λιβύη, παρά τις καταγγελίες για βασανιστήρια, εκμετάλλευση και απάνθρωπες συνθήκες, οι τέσσερις χώρες φαίνεται πως θεωρούν τη Λιβύη και το λιμενικό της ως μέρος του σχεδίου.

Στη διακήρυξη επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι «τα σκάφη που βοηθούν στις διασώσεις δεν μπορούν να εμποδίζουν τις επίσημες επιχειρήσεις που διεξάγονται από τις υπηρεσίες ακτοφυλακής άλλων κρατών, ανάμεσά τους η Ακτοφυλακή και το Λιμενικό της Λιβύης».

ΠΗΓΗ: Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ